Hầu hết chúng ta, thỉnh thoảng hoặc thường xuyên hơn, đều có trải nghiệm khó chịu khi quên thứ gì đó. Những đợt mất trí nhớ này có thể gây ra thất vọng cũng như lo sợ rằng liệu mình sẽ “mất trí nhớ” và bắt đầu phát triển bệnh Alzheimer hay không?
Mặc dù Alzheimer và các loại sa sút trí tuệ khác là nguyên nhân gây ra nhiều trường hợp mất trí nhớ, nhưng còn có những yếu tố khác, không vĩnh viễn cũng có thể gây mất trí nhớ.
Vậy, nguyên nhân nào khiến chúng ta quên? Điều gì ngăn cản chúng ta lưu trữ một cách bình thường đoạn thông tin đó hoặc có thể nhớ lại nó?
Nhóm nguyên nhân liên quan cảm xúc
Bởi vì tâm trí và cơ thể của chúng ta được kết nối và ảnh hưởng lẫn nhau, cảm xúc và suy nghĩ của chúng ta có thể tác động đến não của chúng ta. Năng lượng cần thiết để đối phó với những cảm xúc nhất định hoặc căng thẳng trong cuộc sống có thể cản trở việc lưu trữ hoặc ghi nhớ các chi tiết và lịch trình.
Thông thường, những tác nhân gây mất trí nhớ do cảm xúc này có thể được cải thiện bằng cách hỗ trợ, tư vấn, luyện tập và thay đổi lối sống. Thậm chí chỉ cần nhận thức được nó và hạn chế tiếp xúc với những thứ tác nhân cũng có thể giúp cải thiện trí nhớ.
Stress
Quá nhiều căng thẳng có thể khiến tâm trí của chúng ta trở nên quá tải và gây mất tập trung. Căng thẳng cấp tính, ngắn hạn có thể gây ra suy giảm trí nhớ nhất thời, trong khi căng thẳng mãn tính, lâu dài có thể làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ. Quản lý căng thẳng là một chiến lược quan trọng để duy trì chất lượng cuộc sống và cải thiện sức khỏe của cơ thể và bộ não của bạn.
Xem thêm : Stress là gì? và Stress có cần điều trị không?
Trầm cảm
Trầm cảm có thể làm giảm năng lượng tâm trí, gây ra sự mất hứng thú với hoàn cảnh môi trường xung quanh; điều đó khiến trí nhớ, sự tập trung và nhận thức bị ảnh hưởng. Tâm trí và cảm xúc của bạn có thể bị đè nặng đến mức bạn không thể chú ý nhiều đến những gì đang xảy ra. Do đó, việc nhớ lại điều gì đó mà bạn không chú ý là rất khó. Trầm cảm cũng có thể gây ra vấn đề về giấc ngủ không được tốt, điều này càng khiến việc ghi nhớ thông tin trở nên khó khăn hơn.
Pseudodementia là một thuật ngữ mô tả sự kết hợp của mất trí nhớ và trầm cảm. Nếu bạn nghĩ rằng bạn đang trải qua chứng mất trí nhớ giả, kiểm tra nhận thức có thể hữu ích trong việc trấn an bạn và loại trừ chứng mất trí nhớ thực sự.
Mặc dù cảm thấy “không ổn” trong cuộc sống hàng ngày, người bị chứng mất trí nhớ sẽ có thể thực hiện khá tốt các bài kiểm tra nhận thức. Bệnh trầm cảm thường rất dễ điều trị. Thông thường, sự kết hợp giữa tư vấn và thuốc có thể mang lại hiệu quả.
Lo âu
Những người khác mắc chứng rối loạn lo âu toàn thể (GAD) lan rộng hơn, liên tục cản trở hoạt động lành mạnh, bao gồm cả trí nhớ. Xác định và điều trị chứng lo âu có thể cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống và cả trí nhớ nữa.
(Xem thêm Chứng rối loạn lo âu)
Đau khổ
Đau buồn đòi hỏi tiêu hao một lượng lớn năng lượng về thể chất và cảm xúc, điều này có thể làm giảm khả năng tập trung vào các sự kiện và những người xung quanh. Do đó, trí nhớ của chúng ta có thể bị ảnh hưởng. Đau buồn có thể tương tự như trầm cảm, nhưng nó thường được kích hoạt bởi một tình huống cụ thể hoặc mất mát cấp tính, trong khi trầm cảm dường như không có nguyên nhân cụ thể. Đau buồn sâu sắc cần có thời gian để xử lý, và việc dành thời gian cho nỗi buồn của bạn là điều phù hợp và cần thiết. Bạn có thể cảm thấy kiệt quệ cả về thể chất và tinh thần khi bạn đang trải qua tình trạnh đau khổ. Các nhóm tư vấn và hỗ trợ cá nhân có thể giúp bạn đối phó hiệu quả với đau buồn.
(Xem thêm : Các kỹ thuật giảm Stress hiệu quả)
Nhóm nguyên nhân liên quan đến Thuốc và can thiệp Y tế
Đôi khi trí nhớ giảm sút có thể do thuốc hoặc các chất khác. Chúng có thể bao gồm thuốc theo toa, các chất thay đổi tâm thần, thậm chí liên quan đến cả phẫu thuật.
Rượu và Ma túy bất hợp pháp
Uống rượu hoặc sử dụng ma túy bất hợp pháp có thể làm suy giảm trí nhớ của bạn, cả trong ngắn hạn và dài hạn. Từ mất trí nhớ đến tăng nguy cơ sa sút trí tuệ nhiều năm sau đó. Uống quá nhiều rượu cũng có thể gây ra hội chứng Wernicke-Korsakoff, hội chứng này nếu được điều trị ngay lập tức có thể khỏi một phần ở một số người.
Thuốc chữa bệnh
Một loại thuốc chữa bệnh được bác sĩ kê đơn một cách hợp pháp không có nghĩa là nó không thể làm tổn thương cơ thể hoặc làm suy giảm trí nhớ của bạn. Bạn có thể đang dùng thuốc đúng theo chỉ định của bác sĩ, nhưng thuốc theo toa (đặc biệt là khi dùng kết hợp) có thể ảnh hưởng đáng kể đến khả năng suy nghĩ và khả năng ghi nhớ của bạn.
Nếu bạn đến gặp các bác sĩ khác nhau vì nhiều bệnh khác nhau, hãy đảm bảo rằng mỗi bác sĩ đều có danh sách thuốc đang sử dụng của bạn. Họ cần biết để họ không đặt một loại thuốc có thể tương tác có hại với thuốc bạn đang dùng.
Hỏi bác sĩ xem có thể giảm loại thuốc nào của bạn để loại bỏ nguyên nhân gây chứng quên này hay không.
Hóa trị liệu
Nếu bạn đang phải hóa trị liệu như một phương pháp điều trị ung thư, bạn có thể gặp hiện tượng “hóa chất não”, được mô tả là sương mù não do các loại thuốc điều trị bệnh ung thư của bạn gây ra.
Phẫu thuật tim
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng sau khi phẫu thuật bắc cầu trên tim, có thể tăng nguy cơ lú lẫn và suy giảm trí nhớ. Điều này có thể cải thiện khi bạn hồi phục, và thông thường nhu cầu phẫu thuật tim loại này lớn hơn nguy cơ có thể xảy ra. Hãy thảo luận mối quan tâm của bạn với bác sĩ.
Gây mê
Một số người cho biết mất trí nhớ hoặc lú lẫn, thường kéo dài trong vài ngày sau khi sử dụng thuốc gây mê. Tuy nhiên, nghiên cứu vẫn chưa làm rõ ràng trong việc xác định xem liệu có mối tương quan trực tiếp giữa việc gây mê hoặc các yếu tố khác có thể khiến não hoạt động kém hiệu quả hơn hay không.
Trị liệu bằng điện
Đôi khi được gọi là liệu pháp “sốc”, ECT có thể rất hữu ích cho những người bị trầm cảm nặng, nhưng nó cũng có thể gây ra một số mất trí nhớ. Bạn nên trao đổi với bác sĩ về những rủi ro và lợi ích của ECT. Bởi vì nó có hiệu quả đối với một số người, nhưng nguy cơ mất trí nhớ có thể ảnh hưởng đối với chất lượng cuộc sống của bạn.
Nhóm nguyên nhân liên quan điều kiện thể chất và bệnh lý nền
Suy nhược, mệt mỏi và mất ngủ
Lợi ích của một giấc ngủ ngon là rất đáng kể: có nhiều năng lượng hơn và khả năng suy nghĩ sáng suốt hơn. Mệt mỏi vì bạn ngủ không ngon đêm qua và thiếu ngủ triền miên, cả hai đều được chứng minh là ảnh hưởng đến trí nhớ và học tập. Bạn nên thử một số cách dễ dàng để cải thiện thói quen ngủ của mình.
Chấn thương và chấn động vùng đầu
Các chấn động và chấn thương đầu có thể gây suy giảm trí nhớ ngắn hạn, nhưng một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng chúng cũng có thể làm tăng khả năng phát triển chứng mất trí nhớ trong nhiều năm. Thảo luận về bất kỳ cơn đau đầu và khó tập trung nào sau chấn thương đầu với bác sĩ.
Thiếu Vitamin B12
Vitamin B12 là một loại vitamin rất quan trọng. Trong trường hợp thiếu hụt vitamin B12 nghiêm trọng đã gây ra các triệu chứng có thể bị nhầm lẫn với chứng sa sút trí tuệ. Khi nhận đủ vitamin B12, những triệu chứng đó được cải thiện và thậm chí hết ở một số người.
Các vấn đề về tuyến giáp
Cả suy giáp và cường giáp đều có thể gây ra các vấn đề về nhận thức như mất trí nhớ và “sương mù” tinh thần. Nếu bạn nhận thấy não chậm chạp hoặc khó nhớ mọi thứ hơn, hãy đề cập vấn đề này với bác sĩ. Điều trị các vấn đề về tuyến giáp có thể cải thiện trí nhớ và sự tập trung của bạn.
Rối loạn chức năng thận
Khi thận của bạn không hoạt động tốt, chẳng hạn như suy thận mãn tính hoặc cấp tính, việc tích tụ các chất thải, chẳng hạn như sự phân hủy protein, có thể ảnh hưởng đến chức năng não. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người có albumin niệu (sự hiện diện của protein albumin trong nước tiểu) có nhiều khả năng bị suy giảm trí nhớ và nhận thức.
Rối loạn chức năng gan
Các bệnh về gan, chẳng hạn như viêm gan, có thể khiến chất độc được giải phóng vào máu của bạn, sau đó có thể ảnh hưởng đến hoạt động của não. Bệnh não- gan là một chứng rối loạn não liên quan và phát triển từ các vấn đề nghiêm trọng về gan. Nếu bạn có vấn đề về gan và nhận thấy một số khó khăn về trí nhớ và suy nghĩ, hãy báo cáo điều này với bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Xem thêm : Giải độc và bảo vệ lá gan của bạn
Viêm não
Sự nhiễm trùng cấp tính của mô não này có thể gây ra các triệu chứng mất trí nhớ, chẳng hạn như lú lẫn và các vấn đề về trí nhớ, cùng với sốt, đau đầu và thậm chí co giật. Nếu bạn nghi ngờ bị viêm não, hãy tìm kiếm sự hỗ trợ y tế khẩn cấp.
Thời kỳ mang thai
Đôi khi, những thay đổi về hóa chất và hormone của cơ thể, kết hợp với những thay đổi về cảm xúc và thể chất trong thai kỳ, có thể góp phần gây ra chứng đãng trí và kém tập trung.
Thời kỳ mãn kinh
Tương tự như mang thai, những thay đổi nội tiết tố trong thời kỳ mãn kinh có thể mang lại sự hỗn loạn cho các quá trình suy nghĩ và làm rối loạn giấc ngủ, điều này cũng ảnh hưởng đến quá trình nhận thức của bạn. Một số bác sĩ kê đơn bổ sung nội tiết tố hoặc các phương pháp điều trị khác để làm giảm các triệu chứng tạm thời của thời kỳ mãn kinh.
Nhiễm khuẩn
Các bệnh nhiễm trùng, chẳng hạn như viêm phổi hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu, có thể gây ra chứng hay quên, đặc biệt là ở người lớn tuổi và những người có tình trạng sức khỏe mãn tính. Đối với một số người, đôi khi mê sảng là một trong những dấu hiệu bên ngoài duy nhất của bệnh nhiễm trùng, vì vậy hãy chắc chắn thông báo những triệu chứng này cho bác sĩ ngay lập tức. Điều trị kịp thời thường có thể giúp khôi phục trí nhớ trở lại hoạt động bình thường.
Đột quỵ
Đột quỵ có thể ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động của não. Đôi khi, mất trí nhớ liên quan đến đột quỵ là vĩnh viễn, nhưng những lần khác, chức năng nhận thức được cải thiện khi não phục hồi.
Xem thêm Đột Quỵ – những hiểu biết để giảm thiểu thiệt hại
Các cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua
TIA, còn được gọi là “đột quỵ nhỏ” (mặc dù điều đó không hoàn toàn chính xác về mặt y tế), là một sự tắc nghẽn ngắn trong não có thể gây mất trí nhớ, cùng với các triệu chứng giống đột quỵ khác. nhưng điều trị là quan trọng để ngăn ngừa đột quỵ trong tương lai.
Xem thêm : TIA là gì?
U não
Các khối u não có thể gây đau đầu và các vấn đề về thể chất, nhưng chúng cũng có thể ảnh hưởng đến trí nhớ và tính cách của chúng ta. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và loại khối u, điều trị thường có thể làm giảm các triệu chứng này.
Chứng ngưng thở lúc ngủ
Chứng ngưng thở khi ngủ, nơi bạn thực sự ngừng thở trong vài giây khi đang ngủ, có liên quan đến nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ cao hơn. Một nghiên cứu được công bố vào năm 2018 cũng gắn chứng ngưng thở khi ngủ với các vấn đề về trí nhớ, điều này không có gì đáng ngạc nhiên khi thiếu ngủ có thể gây ra chứng hay quên và suy giảm chức năng của não.
Lão hóa
Khi con người bước vào tuổi trưởng thành, quá trình xử lý nhận thức thường chậm lại và khả năng ghi nhớ có thể giảm nhẹ. Ví dụ, một người lớn tuổi khỏe mạnh vẫn có thể ghi nhớ thông tin, nhưng nó sẽ không dễ dàng như khi họ còn là một đứa trẻ hoặc thanh niên.
Biết được sự khác biệt giữa lão hóa bình thường và những lo lắng về trí nhớ thực sự có thể giúp bạn xác định xem bạn nên đến gặp bác sĩ hay ngừng lo lắng về nó.
Bệnh Alzheimer gây mất trí nhớ khá thường hay gặp ở nhóm người trên 80 tuổi
Nhóm nguyên nhân mất trí nhớ liên quan đến nhận thức
Đôi khi, các vấn đề về cách thức hoạt động của não có thể dẫn đến mất trí nhớ. Đây có thể là do lão hóa.
Mất tập trung
Suy nghĩ về quá nhiều thứ cùng một lúc? Nỗ lực thực hiện nhiều nhiệm vụ đôi khi có thể làm giảm hiệu quả vì phải lặp lại một nhiệm vụ đã hoàn thành kém hoặc bị quên. Bộ não của bạn có giới hạn về những gì nó có thể xử lý đồng thời và ghi nhớ một cách hiệu quả.
Suy giảm nhận thức mức độ nhẹ
Suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) bao gồm sự suy giảm dần các khả năng tinh thần nhưng nhìn chung không thay đổi khả năng hoạt động hàng ngày của người đó. Một triệu chứng của MCI là hay quên.
Đôi khi, MCI đáp ứng với các loại thuốc được thiết kế để điều trị bệnh Alzheimer. Một số trường hợp MCI giữ ổn định hoặc thậm chí khỏi hoàn toàn, trong khi những trường hợp khác tiến triển thành bệnh Alzheimer hoặc các loại sa sút trí tuệ khác.
Bệnh Alzheimer hay là một loại sa sút trí tuệ khác?
Bệnh Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất của chứng sa sút trí tuệ và gây mất trí nhớ đáng kể, ngoài ra còn có nhiều triệu chứng khác. Nếu bạn e rằng mất trí nhớ có thể do bệnh Alzheimer gây ra, hãy xem xét các triệu chứng và hẹn gặp bác sĩ để được đánh giá. Mặc dù bệnh Alzheimer thường ảnh hưởng đến những người trên 65 tuổi, nhưng bệnh Alzheimer khởi phát sớm có thể xảy ra ở những người độ tuổi 40.
Mất trí nhớ cũng có thể do các loại sa sút trí tuệ khác, chẳng hạn như sa sút trí tuệ mạch máu, sa sút trí tuệ thể Lewy, sa sút trí tuệ vùng trán và một số bệnh khác. Việc điều trị bệnh Alzheimer hoặc sa sút trí tuệ có thể bắt đầu càng sớm càng tốt nếu đây là nguyên nhân.
(Xem thêm : Bệnh Alzheimer có thể ngăn ngừa được không?)
TPBVSK Neurocard Max có chứa hoạt chất Bacopa Monnieri (Bacomind®) và Omega 3 (VIVOMEGA®) giúp hỗ trợ phòng ngừa các tác hại do lo lắng, căng thẳng gây nên. Để được tư vấn kỹ hơn, vui lòng để lại thông tin và câu hỏi ở phía dưới.
Nguồn: Bác sĩ Đặng Minh Tuấn
