Các rối loạn và các yếu tố khác nhau góp phần vào sự phát triển của chứng sa sút trí tuệ. Rối loạn thoái hóa thần kinh dẫn đến mất dần các tế bào thần kinh và chức năng của não. Hiện tại, không có phương pháp chữa trị dứt điểm cho những căn bệnh này.
Năm dạng sa sút trí tuệ phổ biến nhất là:
• Bệnh Alzheimer là dạng sa sút trí tuệ phổ biến nhất ở người lớn tuổi. Nguyên nhân là do những thay đổi trong não, bao gồm sự tích tụ bất thường của protein, được gọi là mảng amyloid và đám rối tau.
• Chứng mất trí nhớ vùng trán, một dạng sa sút trí tuệ hiếm gặp có xu hướng xảy ra ở những người dưới 60 tuổi. Nó liên quan đến số lượng hoặc dạng bất thường của protein tau và TDP-43.
• Chứng sa sút trí tuệ thể Lewy, một dạng sa sút trí tuệ gây ra bởi sự lắng đọng bất thường của protein alpha-synuclein, được gọi là thể Lewy.
• Sa sút trí tuệ mạch máu, một dạng sa sút trí tuệ do các tình trạng làm tổn thương các mạch máu trong não hoặc gián đoạn dòng chảy của máu đưa oxy đến não.
• Sa sút trí tuệ hỗn hợp, là sự kết hợp của hai hoặc nhiều loại sa sút trí tuệ.
Chứng sa sút trí tuệ hỗn hợp là gì?
Thông thường những người bị sa sút trí tuệ có nhiều hơn một dạng sa sút trí tuệ. Ví dụ, nhiều người bị sa sút trí tuệ có cả bệnh Alzheimer và sa sút trí tuệ mạch máu.
Các nhà nghiên cứu đã tiến hành nghiên cứu khám nghiệm tử thi đã xem xét não của những người bị sa sút trí tuệ và cho rằng hầu hết mọi người từ 80 tuổi trở lên có thể mắc chứng sa sút trí tuệ hỗn hợp do sự kết hợp của những thay đổi não liên quan đến bệnh Alzheimer, các quá trình liên quan đến bệnh mạch máu, hoặc một tình trạng khác liên quan đến việc mất chức năng hoặc cấu trúc tế bào thần kinh và chết tế bào thần kinh (gọi là thoái hóa thần kinh).
Các nhà khoa học vẫn đang tìm hiểu các quá trình bệnh cơ bản trong bệnh sa sút trí tuệ hỗn hợp bắt đầu và ảnh hưởng lẫn nhau như thế nào. Thu thập thêm kiến thức trong lĩnh vực này sẽ giúp các nhà nghiên cứu hiểu rõ hơn về những tình trạng này và phát triển các chiến lược phòng ngừa và điều trị được cá nhân hóa hơn.
Các tình trạng khác gây ra các triệu chứng giống như sa sút trí tuệ có thể được ngăn chặn hoặc thậm chí đảo ngược khi điều trị. Ví dụ, tràn dịch não áp lực bình thường, một tình trạng tích tụ bất thường của dịch não tủy trong não, thường giải quyết bằng điều trị.
Ngoài ra, các tình trạng y tế như căng thẳng, lo lắng, trầm cảm và mê sảng có thể gây ra các vấn đề về trí nhớ nghiêm trọng giống như chứng mất trí, cũng như tác dụng phụ của một số loại thuốc.
Các nhà nghiên cứu cũng đã xác định được nhiều tình trạng khác có thể gây ra chứng sa sút trí tuệ hoặc các triệu chứng giống như sa sút trí tuệ. Các điều kiện này bao gồm:
• Bệnh hạt Argyrophilic, một bệnh thoái hóa phổ biến, khởi phát muộn
• Bệnh Creutzfeldt-Jakob, một chứng rối loạn não hiếm gặp
• Bệnh Huntington, một bệnh não di truyền, tiến triển
• Bệnh não do chấn thương mãn tính do chấn thương sọ não lặp đi lặp lại
• Chứng mất trí nhớ do HIV, một căn bệnh hiếm gặp xảy ra khi vi rút HIV lây lan đến não
Sự chồng chéo trong các triệu chứng của các chứng sa sút trí tuệ khác nhau có thể gây khó khăn cho việc chẩn đoán chính xác. Nhưng chẩn đoán đúng là rất quan trọng để có được phương pháp điều trị tốt nhất
Bệnh Alzheimer là gì và do đâu?
Các nhà nghiên cứu tin rằng không có một nguyên nhân riêng rẽ nào gây ra bệnh Alzheimer. Nó có thể phát triển do nhiều yếu tố, chẳng hạn như di truyền, lối sống và môi trường. Các nhà khoa học đã xác định được các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer’s.
Mặc dù một số yếu tố nguy cơ như tuổi tác, tiền sử gia đình và di truyền không thay đổi, nhưng bằng chứng mới gần đây cho thấy có thể có những yếu tố khác mà chúng có thể ảnh hưởng.
Tuổi già
Yếu tố nguy cơ lớn nhất được biết đến đối với bệnh Alzheimer và các chứng sa sút trí tuệ khác là tuổi già, nhưng những rối loạn này không phải là một phần bình thường của quá trình lão hóa. Mặc dù tuổi tác làm tăng nguy cơ mắc bệnh nhưng nó không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh Alzheimer. Hầu hết những người mắc bệnh từ 65 tuổi trở lên. Sau 65 tuổi, nguy cơ mắc bệnh Alzheimer tăng gấp đôi sau mỗi 5 năm. Sau 85 tuổi, nguy cơ tăng lên tới gần một phần ba.
Quá trình lão hóa luôn thường xuyên diễn ra ở tất cả mọi người
Tiền sử gia đình
Một yếu tố nguy cơ khác là tiền sử gia đình. Những ai có cha mẹ, anh chị em mắc bệnh Alzheimer’s thì khả năng mắc bệnh cao hơn. Nguy cơ càng gia tăng nếu có nhiều thành viên trong gia đình cùng mắc bệnh. Khi các bệnh có xu hướng di truyền trong gia đình, thì tính di truyền và các yếu tố môi trường hoặc cả hai đều có thể đóng một vai trò nào đó.
Tính di truyền
Các nhà khoa học biết gen có liên quan đến bệnh Alzheimer’s. Hai loại gen ảnh hưởng đến việc một người có phát triển bệnh hay không: gen nguy cơ và gen xác định. Các gen của bệnh Alzheimer đã được tìm thấy trong cả hai loại. Người ta ước tính rằng ít hơn 1% các trường hợp mắc bệnh Alzheimer là do gen xác định (gen gây ra bệnh, thay vì làm tăng nguy cơ phát triển bệnh).
Các yếu tố rủi ro khác
Mặc dù tuổi tác, tiền sử gia đình và di truyền là tất cả các yếu tố nguy cơ mà chúng ta không thể thay đổi, nhưng các nghiên cứu đang bắt đầu tiết lộ manh mối về các yếu tố nguy cơ khác mà chúng ta có thể bị ảnh hưởng thông qua việc lựa chọn lối sống và thể trạng chung cũng như quản lý hiệu quả các tình trạng sức khỏe khác.
– Chấn thương đầu: Có một mối liên hệ giữa chấn thương đầu và nguy cơ sa sút trí tuệ trong tương lai. Bảo vệ não bộ của bạn bằng cách thắt dây an toàn, đội mũ bảo hiểm khi tham gia các môn thể thao và lái xe.
– Mối liên quan giữa tim và não: Một số bằng chứng mạnh mẽ nhất cho thấy mối liên hệ sức khoẻ của não với sức khoẻ của tim. Kết nối này có ý nghĩa, vì não được nuôi dưỡng bởi một trong những mạng lưới mạch máu phong phú nhất của cơ thể và tim chịu trách nhiệm bơm máu qua các mạch máu này đến não. Nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer hoặc sa sút trí tuệ mạch máu dường như tăng lên do nhiều bệnh lý gây tổn thương tim và mạch máu. Chúng bao gồm bệnh tim, tiểu đường, đột quỵ, huyết áp cao và cholesterol cao. Bạn cần làm việc với bác sĩ để theo dõi sức khỏe tim mạch của bạn và điều trị bất kỳ vấn đề nào mới phát sinh.
Các nghiên cứu về mô não được hiến tặng cung cấp thêm bằng chứng cho mối liên hệ giữa tim và đầu. Những nghiên cứu này cho thấy rằng các mảng và đám rối có nhiều khả năng gây ra các triệu chứng Alzheimer hơn nếu đột quỵ hoặc tổn thương mạch máu não.
(Xem thêm : Tiến triển của bệnh Alzheimer)
Alzheimer có thể phòng ngừa được không?
“Lão hóa tổng thể khỏe mạnh”. Một số nghiên cứu đầy hứa hẹn cho thấy rằng chiến lược lão hóa tổng thể khỏe mạnh có thể giúp giữ cho não bộ khỏe mạnh và thậm chí có thể làm giảm nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer và các chứng sa sút trí tuệ khác. Những biện pháp này bao gồm thực hiện một chế độ ăn uống lành mạnh, duy trì hoạt động xã hội, tránh thuốc lá và rượu quá mức, và tập thể dục cả thể chất và tinh thần.
(Xem thêm: Cách chăm sóc sức khỏe cho bộ não)
TPBVSK Neurocard Max có chứa hoạt chất Bacopa Monnieri (Bacomind®) và Omega 3 (VIVOMEGA®) giúp hỗ trợ phòng ngừa các tác hại do lo lắng, căng thẳng gây nên. Để được tư vấn kỹ hơn, vui lòng để lại thông tin và câu hỏi ở phía dưới.
Nguồn: Bác sĩ Đặng Minh Tuấn
